Μετά τον θάνατο του μακεδόνα στρατηλάτη το 323 π.Χ., εξεγέρσεις ξεσπούν σε πολλές περιοχές της αυτοκρατορίας.Λίγα χρόνια αργότερα (308 π.Χ.), ο επίγονος του Αλεξάνδρου, Σέλευκος Α’, καθίσταται κυρίαρχος του ανατολικού Ιράν, με τη Δυναστεία των Σελευκιδών να απλώνεται στα ασιατικά τμήματα της πρώην Περσικής Αυτοκρατορίας.
Κι ενώ η υπαγωγή της Κεντρικής Ασίας στην αυτοκρατορία των Σελευκιδών έμελλε να έχει σημαντική χρονική διάρκεια στις περισσότερες περιοχές, σε κάποιες άλλες θα αποδεικνυόταν εξαιρετικά εφήμερη.
Ο Σέλευκος θα αναγκαστεί γρήγορα να αντιμετωπίσει μια σοβαρή απειλή στις νοτιοανατολικές σατραπείες του. Ξεκινώντας από το βασίλειο της Μαγάδας στην κοιλάδα του Γάγγη, με πρωτεύουσα την Παταλιπούτρα (η σημερινή Πάντα στην ινδική πολιτεία Μπιχάρ), ο Σαντραγκούπτα (Σανδρακόττος στα ελληνικά), πρώτος ηγεμόνας της δυναστείας των Μαουρία, θα ιδρύσει το 322 π.Χ. μια ισχυρή αυτοκρατορία που θα κυριαρχήσει στο μεγαλύτερο τμήμα της Ινδίας και θα επεκταθεί προς τα βορειοδυτικά.
Λαμβάνοντας υπόψη τις δυσχέρειες που παρουσίαζε η προσπάθεια εδραίωσης της εξουσίας του στις παραμεθόριες περιοχές, αλλά και την απειλή ενδεχόμενης αντεπίθεσης του Αντίγονου στα δυτικά του κράτους του, ο Σέλευκος προτίμησε να συνάψει συνθήκη ειρήνης με τον ινδό ηγεμόνα (κατά το 305-303 π.Χ.), προβαίνοντας σε σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις: η Αραχωσία, μεγάλο τμήμα των Παροπαμισάδων, η περιοχή της Γκαντάρα, η Γεδρωσία και μέρος της Αρίας πέρασαν τώρα στη δικαιοδοσία του Σαντραγκούπτα.
Οι δυο ηγεμόνες διατηρούν ωστόσο αγαστές σχέσεις και ο Σέλευκος στέλνει ακόμα και πρεσβευτή στην αυλή του ινδού βασιλιά (τον Μεγασθένη, που έγραψε τα «Ινδικά»). Ο διάδοχος του Σαντραγκούπτα, ο Μπιντουσάρα, ζητά χρόνια αργότερα από τον σελευκίδη βασιλιά Αντίοχο Β’ να του στείλει «κρασί, σύκα και έναν σοφιστή» (όπως μας παραδίδει ο Αθήναιος), αν και ο Αντίοχος του απαντά ότι θα του στείλει μετά χαράς το κρασί και τα σύκα, αλλά όχι και τον σοφιστή, μιας και το απαγορεύουν ρητά οι ελληνικοί νόμοι («Δειπνοσοφισταί»: ΙΔ, 652-653).
Τα πρώην ελληνικά εδάφη βρίσκονται πια σε ινδική κυριαρχία, αν και το ελληνικό στοιχείο δεν εξαφανίζεται από την περιοχή. Γιατί σύντομα θα έρθει ο τρίτος ηγεμόνας της Δυναστείας των Μαουρία, γιος του Μπιντουσάρα και εγγονός του Σαντραγκούπτα, ο Ασόκα ο Μέγας (και Πιοδάσσης για μας τους Έλληνες), που εντυπωσιασμένος από το ελληνικό πνεύμα θα επιφέρει ραγδαίες αλλαγές στο μεγαλύτερο βασίλειο που θα έβλεπε ποτέ το νότιο τμήμα της ασιατικής ηπείρου!
Αφού πέτυχε τη μέγιστη εδαφική επέκταση της αυτοκρατορίας του μέσω μιας σειράς αιματηρών πολέμων, ο Ασόκα ξαφνικά αλλάζει τόσο πλεύση όσο και χαρακτήρα! Αποκηρύσσει τον πόλεμο, απολογείται για τα δεινά που έφερε στους λαούς και ασπάζεται τον βουδισμό, βάζοντας πλέον σκοπό της ζωής του την ανακούφιση των υπηκόων του και τη διάδοση της ανεκτικής βουδιστικής διδασκαλίας.
Θέλοντας να διατηρήσει την εύθραυστη ειρήνη, στέλνει πρεσβευτές σε όλους τους ηγεμόνες των ελληνιστικών βασιλείων της εποχής (Αντίοχο Β’, Πτολεμαίο Β’, Αντίγονο Γονατά της Μακεδονίας, Μάγα της Κυρήνης και Αλέξανδρο Β’ της Ηπείρου), και επιδιώκοντας να αλλάξει τη μοίρα του λαού του, γράφει τα περιβόητα διατάγματά του «Έδικτα του Ασόκα», μια σειρά λαξευμένων σε βράχο επιγραφών που βρέθηκαν σε διάφορα σημεία της αυτοκρατορίας του.
Τα πρωτοποριακά βουδιστικά διατάγματα του Ασόκα είναι γραμμένα είτε στα ελληνικά είτε είναι δίγλωσσα (ελληνικά και αραμαϊκά), ακολουθώντας πιθανώς το μοντέλο διοίκησης των Αχαιμενιδών. Γιατί τα έγραψε όμως ο φωτισμένος ινδός ηγεμόνας στα ελληνικά; Και μάλιστα σε άπταιστα ελληνικά, κάτι που υποδεικνύει ότι ο Έλληνας που έκανε τη μετάφραση πρέπει να ήταν ιδιαιτέρως μορφωμένος και καλός γνώστης του λεξιλογικού πλούτου της ελληνικής;
Ήθελε να τιμήσει απλώς την ελληνική παρουσία και ιστορία στην περιοχή ή μήπως διατηρούσε πολύ στενότερες σχέσεις με τα ελληνιστικά βασίλεια απ’ όσο οι σποραδικές ιστορικές και αρχαιολογικές αναφορές υποδεικνύουν;
Ο Ασόκα ο Μέγας άλλαξε το πρόσωπο της Ινδίας, καθιερώνοντας τον βουδισμό στην περιοχή και υιοθετώντας ένα μοντέλο διακυβέρνησης που θα μεταμόρφωνε τα πανάρχαια βασίλεια της νότιας Ασίας, δίνοντας στην Ινδία την εθνοτική ταυτότητά της…
Πρώτα χρόνια
Ο Ασόκα ο Μέγας γεννιέται περί το 304 π.Χ. ως άλλος ένας γιος του αυτοκράτορα Μπιντουσάρα με μια από τις κατώτερης τάξης συζύγους του. Ο Μπιντουσάρα ανέλαβε τα σκήπτρα του βασιλείου του το 298 π.Χ. από τον περίφημο πατέρα του Σαντραγκούπτα Μαουρία (340- 298 π.Χ.), τον Σανδροκόττο (ή ακόμα και Ανδροκόττο) της αρχαιοελληνικής γραμματείας.
Ο παππούς είχε ιδρύσει την ινδική αυτοκρατορία των Μαουρία (Μοριαίων για τους Έλληνες), συνενώνοντας τα βασίλεια της περιοχής σε ένα ενιαίο κράτος, κατά τα πρότυπα του ανθρώπου που τόσο θαύμαζε, του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όταν ο μακεδόνας βασιλιάς έφτασε στην περιοχή του Ινδού, φαίνεται ότι συναντήθηκε με τον Σαντραγκούπτα Μαουρία, που ήταν τότε γιος ενός μικροηγεμόνα της περιοχής.
Ο Σανδροκόττος επηρεάστηκε από το μεγαλείο των κατακτήσεων του Αλεξάνδρου και θέλησε να τον μιμηθεί, καταλαμβάνοντας τα γειτονικά βασίλεια του Γάγγη και κατόπιν, εκμεταλλευόμενος το κενό εξουσίας που άφησε η αποχώρηση του Αλεξάνδρου και των ελληνικών δυνάμεων, άρχισε να κατακτά όλα τα εδάφη ανατολικά του Ινδού, πριν περάσει κατόπιν στα νότια της ινδικής χερσονήσου. Ο Ασόκα έμελλε να παραλάβει ένα μεγάλο και δυνατό βασίλειο, αν και εκείνος θα ήταν ο πρώτος ηγεμόνας που θα κατόρθωνε να ενώσει πολιτικά όλη την Ινδία σε μια αυτοκρατορία.
Επιστρέφοντας στον Ασόκα, η μητέρα του γύρισε κάποια στιγμή στο παλάτι, όταν αποκαλύφθηκε η πλεκτάνη που είχε στηθεί εναντίον της, και έφερε στον κόσμο άλλον έναν γιο του Μπιντουσάρα. «Τώρα δεν έχω θλίψη», είπε η γυναίκα από τη χαρά της, ονομάζοντας τον καρπό της «Ασόκα», «χωρίς θλίψη» δηλαδή στα σανσκριτικά.
Ο μικρός διακρίνεται από τα πρώτα του χρόνια τόσο για τη γενναιότητα όσο και τα αθλητικά του χαρίσματα και μεγαλώνοντας έλαβε την ανώτατη στρατιωτική εκπαίδευση των ινδών πριγκίπων. Τώρα όλοι τον ήξεραν ως ατρόμητο κυνηγό, ιδιαίτερα από το περιστατικό που ο βουδιστικός θρύλος τον θέλει να σκοτώνει ένα λιοντάρι με ένα ξύλινο παλούκι.
Μεγαλώνοντας ο Ασόκα, έγινε όπως ο πατέρας και ο παππούς του, ικανότατος στρατιώτης και ανηλεής στρατηγός. Γι’ αυτό και ο πατέρας του τον έστελνε να καταστείλει τις εξεγέρσεις στις επαρχίες της Αυτοκρατορίας των Μοριαίων, μιας και ήταν ιδιαιτέρως αποτελεσματικός στα καθήκοντά του…
