Ο Homo naledi εμφανίστηκε κοντά στη ρίζα του γένους Homo πριν από 2,5 έως 2,8 εκατομμύρια χρόνια.
Γιοχάνεσμπουργκ
«Χρειάζομαι μικρόσωμους, αδύνατους συναδέλφους που δεν πάσχουν από κλειστοφοβία» έγραψε το 2013 στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο παλαιοανθρωπολόγος Λι Μπέργκερ. Δύο χρόνια μετά, η ομάδα του παρουσιάζει τα ευρήματα από ένα δυσπρόσιτο σπήλαιο της Νοτίου Αφρικής: απολιθωμένα οστά από 15 ανθρώπους που ανήκουν σε ένα άγνωστο ως σήμερα είδος.
Η ανακάλυψη
Ο Μπέργκερ και οι συνεργάτες του εξερεύνησαν το Σπήλαιο Ντενάλι, 50 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Γιοχάνεσμπουργκ, το οποίο είναι προσβάσιμο μόνο από μια σχισμή πλάτους 20 εκατοστών, η οποία κατεβαίνει σε βάθος 30 μέτρων μέσα στη σπηλιά. Ο ίδιος ο Μπέργκερ δεν κατάφερε να εισέλθει.
Αυτό που βρήκαν οι συνεργάτες του είναι η μεγαλύτερη συλλογή ανθρώπινων οστών στην ιστορία της παλαιοντολογίας. Με τις δύο πρώτες δημοσιεύσεις τους στην επιθεώρηση «eLife» οι ερευνητές μας συστήνουν τον Homo naledi («ναλέντι» σημαίνει άστρο στη γλώσσα της φυλής των Σότο που ζει στην περιοχή).
Τα ευρήματα
Τα οστά δεν ήταν δυνατό να χρονολογηθούν, ένα σημαντικό πρόβλημα στην προσπάθεια των ερευνητών να τοποθετήσουν το νέο είδος στην κατάλληλη θέση του εξελικτικού μας δέντρου. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει εξάλλου αν πρόκειται για άμεσο πρόγονό μας, ή, το πιθανότερο, για κάποιον μακρινό ξάδελφο.
Ο Δρ Μπέργκερ, παλαιοανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου Ουιτγουότερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ, υποψιάζεται, χωρίς όμως να μπορεί να το αποδείξει, ότι ο Homo naledi εμφανίστηκε κοντά στη ρίζα του γένους Homo πριν από 2,5 έως 2,8 εκατομμύρια χρόνια. Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης ο Homo naledi είχε πέλματα, παλάμες και καρπούς παρόμοιους με του σύγχρονου ανθρώπου, όμως τα δάχτυλα και οι ώμοι του θυμίζουν πλάσμα που ζούσε στα δέντρα. Επιπλέον, ο εγκέφαλός του δείχνει δυσανάλογα μικρός.
«Ο H.naledi είχε μικροσκοπικό εγκέφαλο, περίπου στο μέγεθος του μέσου πορτοκαλιού, στην κορυφή ενός πολύ αδύνατου σώματος» αναφέρει ο Τζον Χοκς του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν στο Μάντισον, μέλος της ερευνητικής ομάδας. Το πλάσμα είχε ύψος γύρω στο 1,5 μέτρο και βάρος περίπου 45 κιλών. Πέρα από το ζήτημα της χρονολόγησης, που μένει να επιλυθεί, αυτό που απασχολεί περισσότερο την ερευνητική ομάδα είναι το πώς κατέληξαν τόσοι σκελετοί στο βάθος μιας τόσο δυσπρόσιτης σπηλιάς.
Τα σενάρια
Ένα ενδεχόμενο είναι ότι η σπηλιά λειτουργούσε ως παγίδα μέσα στην οποία έπεφταν ανυποψίαστοι περαστικοί. Το πιο ενδιαφέρον ενδεχόμενο είναι ότι τα ανθρώπινα λείψανα ενταφιάστηκαν επίτηδες. Σε αυτή την περίπτωση, τα ευρήματα στο σπήλαιο Ντενάλι θα αντιστοιχούσαν μακράν στις αρχαιότερες ενδείξεις ανθρώπινης ταφής.
Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν συμφωνούν όλοι ότι η ανακάλυψη αντιστοιχεί σε νέο είδος. Ο Τιμ Ουάιτ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ αμφισβήτησε τους ισχυρισμούς των ερευνητών μιλώντας στο Associated Press: «Με βάση όσα παρουσιάζονται, [τα απολιθώματα] ανήκουν σε έναν πρωτόγονο Homo erectus, ένα είδος που γνωρίζουμε από τη δεκαετία του 1800» είπε.
